Probleemveld
De hoeveelheid natuur in de directe leefomgeving van het stedelijk gebied, met name in de binnenstad, neemt af als gevolg van de toenemende woningdichtheid [Arts 2012]. Terwijl een toenemende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs de positieve effecten van natuur op het welzijn van de mens, laat zien [Frumkin 2001, Gezondheidsraad 2004, van den Berg et al. 2007, Maas 2008, Maas et al. 2009, Heerwagen 2010]. De afnemende hoeveelheid natuur in de stedelijke (woon)omgeving heeft verregaande gevolgen voor onze leefomgeving, het klimaat en uiteindelijk ook onze economie. Er lijkt een breuk te zijn ontstaan tussen de bebouwde omgeving en onze behoefte aan contact met natuur. [Pyle 2003, Joye 2007, Kellert et al. 2008, Arts 2012]. Het gevolg wordt geschetst door Pyle’s Extinction of Experience [Pyle 2003].
De toevoeging van natuurlijke elementen, zoals parken, groene straten, vegetatiedaken etc. in (seriematige) woningbouwprojecten blijkt lastig te realiseren [Maas 2013, GroenBlauwe Netwerken 2016]. Tevens heeft de disbalans tussen de door ons zelf gecreëerde leefomgeving en ons mentaal welzijn veel negatieve gevolgen [Arts 2012]. Mogelijke oorzaken zijn (nog) niet duidelijk te benoemen, maar kunnen mogelijk gezocht worden in belangen tussen verschillende stakeholders gedurende het ontwerpproces. Waarbij investeringskosten voornamelijk bij projectontwikkelaars liggen, terwijl de potentiële baten juist bij bewoners (w.o. lagere zorgkosten) en de maatschappij in het algemeen (w.o. minder vandalisme, vervuiling en agressie) liggen. Een andere mogelijke verklaring is dat het bij gebrek aan een gekwantificeerde ontwerpcriteria, moeilijk is voor ontwerpers om investerende partijen te overtuigen van de invloed en meetbare voordelen van omgevingen die een positief effect hebben op ons mentaal welzijn.
Doelstellingen
- Bijdragen aan de ontwikkeling en evaluatie van een set meetbare en gekwantificeerde archetypische kenmerken en ontwerpcriteria van de leefomgeving van de mens, voor de toepassing door diverse stakeholders in de inrichting en ontwikkeling van gebouwen en woonomgevingen.
- Het opstellen van een toetsingsinstrument waarmee omgevingen (bouwkundig en natuurlijk) getoetst kunnen worden op de geschiktheid als menselijke leefomgeving, teneinde een handvat te bieden voor ontwerpers en beleidsmakers.
Begrippen
| Begrip | Definitie |
|---|---|
| Toetsingsinstrument: | Een toetsingsinstrument waarmee de leefbaarheid van een omgeving getoetst kan worden |
| Leefomgeving: | De bebouwde omgeving waarin het dagelijks leven van de mens zich afspeelt, hieronder vallen o.a. woon-, werk- en recreatieve omgevingen |
| Leefbaarheid: | De geschiktheid van een omgeving als leefomgeving voor de mens. Hierbij wordt er onderscheid gemaakt in fysieke, sociale en psychologische aspecten. |
Vraagstelling & Methode
| Vraagstelling | Methode | |
|---|---|---|
| 1. Evaluatie | – In hoeverre helpen de opgestelde criteria [Arts 2012, pp.63 §6.1-§6.7], contact met natuur te bevorderen en de effecten van Extincion of Experience tegen te gaan? – In hoeverre helpen de opgestelde criteria, de gezondheid, Quality of Life en het mentaal welzijn te verbeteren? – In hoeverre dienen de opgestelde criteria bijgesteld te worden naar aanleiding van nieuw beschikbaar gekomen literatuur? | – Analyse criteria a.d.h.v. actuele literatuur – Literatuursurvey voor actuele kennis |
| 2. Toetsingsinstrument | – In hoeverre kunnen de opgestelde criteria gekwantificeerd worden op basis van literatuur? – In hoeverre is het mogelijk bestaande omgevingen te beoordelen op basis van de opgestelde criteria? | Herijking van de kwantificatie van opgestelde toetsingscriteria Bezoek & Analyse voorbeeldprojecten & locatieonderzoek |
Onderzoeksopzet & Planning
Het onderzoek zal bestaan uit 2 fasen welke voor een deel overlappend zullen worden uitgevoerd. Er wordt begonnen met een evaluatie van reeds beschikbare ontwerpcriteria voortbordurend op eerder eigen onderzoek [Arts 2012]. In fase 2 zullen de ontwerpcriteria vertaald worden in toetsingscriteria en gekwantificeerd worden. Deze kwantificatie zal getoetst en herijkt worden middels in-situ locatie-analyses van verschillende soorten omgevingen.
Referenties
- Arts, H.J.A., (2012), “De Stedelijke Woonomgeving als Leefomgeving van de Mens”, Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven
- Arts H.J.A., de Pagter, R.R. (2013), “From Healing Environment to Healthy Environment – the translation of primary human needs into design criteria for healthy residential buildings”, International and Interdisciplinary Conference on Emotional Geographies, 3 July 2013, Groningen, the Netherlands
- Berg, A.E. van den, Hartig, T., Staats, H., (2007), “Preference for Nature in Urbanized Societies: Stress, Restoration, and the Pursuit of Sustainability”, Journal of Social Issues, Vol. 63, No. 1, pp. 79-96
- Frumkin, H., (2001), “Beyond Toxicity – Human Health and the Natural Environment”. American Journal of Preventive Medicine, Vol. 20, No. 3, pp. 234-240
- Gezondheidsraad (2004), “Nature and Health. The influence of nature on social, psychological and physical well-being”, The Hague, Health Council of the Netherlands and RMNO, 2004; publication no. 2004/09E
- GroenBlauwe Netwerken (2016) http://www.groenblauwenetwerken.com/social/, laatste bezocht op 10-6-2016
- Heerwagen, J.H., (2010) “Biophilia”, Haworth
- Joye, Y., (2007), “A Tentative Argument for the Inclusion of Nature-Based Forms in Architecture”, Universiteit Gent, Gent België
- Kellert, S.R., Heerwagen, J.H., Mador, M.L., (2008), “Biophilic Design – The Theory, Science, and Practice of Bringing Buildings to Life”, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey, United States
- Maas, J. (2008), “Vitamin G: Green environments – Healthy environments”, NIVEL, Utrecht
- Maas, J., Verheij, R.A., de Vries, S., Spreeuwenberg, P., Schellevis, F.G., & Groenewegen, P.P., (2009), “Morbidity is related to a green living environment”. Journal of Epidemiology and Community Health, Vol. 63, pp. 967-973
- Maas, J., (2013), “Groen in de wijk maakt mensen Gezonder”, http://www.overruimte.nl/2013/groen-in-de-wijk-maakt-mensen-gezonder/, laatste bezocht op 10-6-2016
- Pyle, R.M. (2003), “Nature matrix: reconnecting people and nature”, Oryx, Vol.37, pp.206-214.
